Passagiers die zonder geldig ticket reizen worden in verschillende talen ‘konijnen’ of ‘hazen’ genoemd (bv. зайцы (zajtsy) in het Russisch, triušis in het Litouws en jänesed in het Ests). Die benaming is mogelijk afgeleid van de Franse uitdrukking courir comme un lapin (in het Nederlands ‘lopen als een haas’).
In het Nederlands gebruiken we voor reizen zonder geldig ticket het woord zwartrijden. Zwartrijders doen meer dan over metropoortjes springen en weglopen van controleurs: ze verenigen zich ook en vinden elkaar via digitale kanalen (apps, websites en sociale media). Daar wisselen ze in realtime informatie uit over waar er momenteel controle is en hoe je die kan ontlopen.
Onderzoeker Louise Sträuli heeft een tijdlang zwartrijders in de Brusselse metro gevolgd en geïnterviewd. Volgens haar zijn er uiteenlopende redenen om zwart te rijden. Sommige mensen doen het omdat ze het financieel moeilijk hebben, maar voor sommigen is het een politiek statement. Door mee te rijden zonder te betalen, propageren zwartrijders nieuwe gedragsregels op het openbaar vervoer: in praktische en politieke zin maken ze het meer ‘openbaar’.
junior onderzoeker aan de Universiteit van Tallinn en de Université libre de Bruxelles (ULB).
Junior onderzoeker aan de Universiteit van Tallinn en de Université libre de Bruxelles (ULB).